Bateri - Davul Dersleri ve Teknikleri - 8

BATERİ - DAVUL DERSLERİ

Yazan : Yavuz Küçükyıldırım

DERS 8.

Önceki derslerde bahsetmiş olduğumuz bazı nota ve notalı çalışmaya yardımcı olan kavramları bu derste görmeye devam edelim.

Üçleme (Triole-Triplet) kavramı iki nota arasındaki mesafeyi eşit üç parçaya ayırma kavramıdır.
Üçleme ile ilgili detaylara girmeden önce ¾’ lük tempo ile ilgili gördüğümüz dersi, yanılmıyorsam 3.ncü dersi bir hatırlayalım.

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

Üç/Dörtlük ölçüde, hatırlayacağınız gibi 1-2-3 , 1-2-3 diye sayarak gidiyor, ölçü içinde üç tane 4’lük nota (1/4’lük) kullanıyorduk. Bu, haliyle kendine özgü bir ritm, yani vals ritmini anlatıyordu.

Şimdi öğreneceğimiz üçleme bunun gibi kendine özgü ölçü değeri oluşturmayıp, bir vuruşu veya iki vuruşu hatta dört vuruşu – kısaca - kullanıldığı ölçü aralığını eşit üç parçaya bölen vuruşları elde etmemize yarayan bir kavram. Bu nedenle, birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik,... triplets (üçlemeler) diye isim alıyor.

Aşağıya trampet için yazdığımız sekizlik notalar, nasıl her ayak pedalıyla dörtlük giderken pam-pam diye sekizlik vuruluyorsa, üçlemelerde de her vuruş üçe ayrılacak şekilde vurulmaktadır. Notasının yazılmasında da bu üstteki (veya alttaki belirteç çizgisine) 3 rakamı koyularak belirtiliyor. Şimdi örnekteki sekizlikler ve bir alttaki sekizlik üçlemeleri kıyaslamalı olarak yapmaya ve anlamaya çalışalım.
Sekizlik trampet vuruşları ve dörtlük tempoyla gidişi zaten biliyoruz.


1.nci 2.nci 3.ncü 4.ncü
vuruş vuruş vuruş vuruş

Ayak pam-pam-pam-pam şeklinde ¼ lük vuruşlarla giderken, el trampette pa-pa pa-pa pa-pa pa-pa....şeklinde gidiyor. Ayak vuruşları 1’er saniyelik tempoda gidiyorsa, bu durumda el vuruşları yarımşar saniyelik zamanlarda vuruluyor. ( saniyenin tik-tak’ları düşüncesiyle)

Fakat aşağıda gördüğümüz üçlemelerde bu saniyelik ayak vuruşlarını pa-pa-pa gibi eşit üç zamana bölme yaparak elimizle uygulamamız lazım. Burada zaman dilimini 60 düşünürsek 20’şerlik üç vuruşun bunu karşıladığını varsayın.
1.nci 2.nci 3.ncü 4.ncü
vuruş vuruş vuruş vuruş



3 3 3



birinci ikinci üçüncü dördüncü vuruşlar.



Bunu vals temposu gibi düşünün..... Yukarıda ve önceki derslerde vals temposunun ¾’lük vuruşla nasıl dizildiğini anlatmıştık. 1-2-3, 1-2-3, 1-2-3 şeklinde gittiğini söylemiştik. İşte buna benzer bir similasyon yaparsak, üçlemenin ¼ ‘lük (bir dörtlük içinde= bir vuruşluk zaman içinde) minyatür bir vals temposu olduğunu zihninizde oluşturmaya çalışın. Verdiğimiz örnekte 8’lik triole(üçleme) olduğu için, vuruşlar vals ritmine göre çok daha hızlıdır tabi. Dinlediğiniz parçaların çoğunda kullanılmaktadır. Steve Gadd’ın çok özel vuruşu da üçlemelerle yapılan bir şeydir dersek belki iyi bir hatırlatma olabilir.

Notaların görüntüsünden de anlaşılacağı gibi, üçlemelerin üzerinde veya altında, üçlemeyi belirleyen ya özel bir tırnak işaretiyle veya sadece 3 rakamıyla notanın üçleme olduğu belirtilir. Yoksa bu üç tane sekizlik anlamına geleceği için değeri de farklı olur. Üç tane sekizlik ile üçlemenin farklı olduğunu, bir vuruşluk yani bir dörtlük nota içindeki iki tane sekizliği vururken analizini yapmış olduğumuz notalara ve değerlerine tekrar bakarak hatırlayalım.


1 2 3 4
Yanda görülen notalar, noktalı notalar kavramını da hatırlatmakta. Biz daha önce noktalı olan notalarda, noktanın, önüne geldiği notayı, değerinin yarısı kadar uzattığını söylemiş ve bağlardan bahsetmiştik. Şimdi bağ ile olan bağlantıyı göstermeden önce birlik notanın sağına nokta koyduk ve onun üç tane sekizlik nota değerine ulaştığını gösterdik. Tam üstte olan bir dörtlük notanın da iki tane sekizlik nota olduğunu, değerinin de bizim çalışma düsturumuz olan saniye değerine göre de yarımşar saniyelik sürelere denk geldiğini de matematiksel bağlantılarıyla biliyoruz.

Şimdi noktalı bir dörtlük notaya tekrar bakalım. Yanında bir sekizlik notayla birlikte toplarsak iki tane dörtlük oluşturuyor. Daha sonra gelen iki adet vuruşla da 4/4 lük ölçümüzü tamamlıyor. Vuruşları sekizlik olarak düşündüğümüzde yukarıdan aşağı inen ok bir sekizliği aşağıdan yukarı çıkan ok da ikinci sekizliği oluşturuyordu. Örnekteki noktalı notadan anlayacağımız ok aşağı-yukarı ve tekrar aşağı indiğinde, ikinci vuruşun sekizliği bittiğinde değeri tamamlanıyor ve devamında gelen sekizlik –tek çengelli nota- vuruşunu da yaptığımızda ikinci vuruş da (ikinci dörtlük) bitmiş oluyor. Üçüncü ve dördüncü vuruşa geçerek 4/4’lük ölçüyü tamamlamış oluyoruz.

Bunları tekrar niye anlattık:

1) Noktalı vuruşu hatırlamak için,

2) Sekizlik notalarla üçlemenin değer farkını kıyaslamak için.
Üçlemenin, iki nota arasındaki değeri üç eşit parçaya bölmesi kavramını en iyi bir dörtlük ve iki dörtlük üçlemelerle anlatabiliriz. Buna verilecek örnek ritmler de zaten çok güncel....


Yukarıda görmüş olduğunuz bir-dörtlük notalarla yapılan üçleme ve aşağıda göreceğiniz de iki-dörtlük notalarla yapılan üçleme ürnekleridir.(Triole-Triplet)



Şimdi akıllara gelen bir soruya hemen baştan cevap verelim: Hocam hep ölçülerimiz 4/4’lük. Ama burada 6 tane bir-dörtlük, veya aşağıda üç tane iki-dörtlük, yani 6 değerli nota görülüyor!......

Aranızdan bazılarının, “Heyy!, biz üçlemelerden bahsediyoruz, bu vuruşlar iki nota arasındaki değeri üçe bölüyor, bu nedenle üstüne 3 işareti ve tırnak işareti içinde konuluyor ve bambaşka bir değer oluşturuyor.... uyanın!....” gibi sesler çıkardığını duyuyorum. Aferin böyle düşünenlere. Akira Jimbo’nun bu ayak vuruşlarıyla epeyce parçası var.. Hatta Eurovizyon 2005’de Yunanlı şarkıcının seslendirdiği şarkı ritmi hep bu notalara dayalı.Hatta aşağıdaki iki-dörtlük üçlemeye geçmeden önce bir-dörtlük üçlemenin açılımı olan notaları da yazıp geçersek belki daha iyi etmiş oluruz. İşte örnek:


Bu örnek, kavramı anlatmak için basite indirgenmiş hali... Ama bire bir örnek derseniz onu da yazıyoruz:





Nasıl türetildiğini anlamak için de bu vuruşlardan analiz yapmamız gerekir.

Noktalı vuruşlu sekizlik ile yanına gelen bir onaltılık, Pa-pa pa-pa şeklinde giden bir nota ses dizisini Paa-pa , paa-pa ilk vuruşu uzatıp ikinci vuruşu kısaltarak topal hale getirir. Böyle noktalı vuruşlu sekizlik bir notayı takip eden onaltılık vuruşun peşinden gelen iki adet sekizlik ile paa-pa pa-pa şeklinde bu günlerin moda reklam müziği olan “Dale”nin ritmi oluşur.

İşte bu noktada bağ dediğimiz ve bağlamayı yaptığımız vuruşun sesini uzatan işareti de kullandık mı tam olarak üçlemenin değerini normal bildiğimiz notalarla vermiş oluruz.

Alttaki örnekte noktalı notanın vuruşu yapıldıktan sonra sağından bağla bağlanan notadaki onaltılığın vuruşu yapılıyor, peşinden gelen sekizlik nota değeri kadar bu vuruş uzatılıyor, bağdan çıkıldığı an karşımıza gelen sekizlik notada vuruş yapılıyor.

Burada anlatılanlar sadece sözlü ve notalarla anlatım olduğu için, bazı eksik anlaşılmalar olacaktır. Bunda kuşkumuz yok. Ama şimdiye kadar anlatmış olduğumuz nota ve işaret değerlerini içinize sindire sindire incelerseniz, verdiğmiz müzik parçalarının ritmlerini düşunerek algılamaya çalışırsanız sanırım bir çoğunuz olayı kaparsınız. Bunlara rağmen anlamayanların nota değerlerini tekrar-tekrar inceleyip kavramaya ve uygulamalı çalışmaya başlaması gerekir. Hatta bir adım ileriye, bilen birinden yardım isteyip kavraması gerekir. Sesli ve hatta videolu ders haline geldiğimiz zaman bu sorunlar ortadan kalkacaktır. Ama, size bir başka tiyo vereyim. Zaten bilgisayarı olan gençlersiniz. Hemen bir müzik programı edinin. Bu Guitar-Pro veya Finale veya herhangi bir müzik programı olabilir. Bu derslerdeki notaları orada yazmayı ve dinlemeyi becerirseniz sesli örnek işiniz tamamdır. Zatem müzik gönüllüsü olan sizlerin grup olarak böyle bir müzik programı eşliğinde parça yazmanız ve denemeler yapmanız gerekeceği için bunun yollarına acilen başvurmanız gerekir.


1 2 3 4

Yukarıda sözünü etmiş olduğumuz ikilik üçleme örneğinde de altta gördüğünüz 1-2-3-4 vuruşlarını sayarak bu üçlemeyi yapmanız biraz zordur. Yanlış anlamayın; vuruşu yaparsınız da hem sayıp hem de yapmak zordur. Ama bir kere öğrendiniz mi, sonrası yün çözüğü gibi gidecektir.

Triplet’lerle ilgili öneriler.

Önce, bu vuruşları eşit kuvvetlerle vurmaya alışın. Sonraki aşamalarda birinci vuruşlarda ve ilerleyen zamanlarda ikinci ve üçüncü vuruşlarda aksan uygulayacağız.

Şimdi tripletlerin makineli tüfek gibi olanını yani 16’lık üçlemeleri görelim. Dikkat ederseniz 32’liklere hiç girmiyorum. Onları daha üst düzey derslerinizde, kendi hocalarınızla (ileride) çalışırsınız. Bence, bizim seviyede 16’lıklarla iş görülüp yeterli sonuç alınıyor.



3 3 3 3 3 3 3 3

1.nci vuruş 2.nci vuruş 3.ncü vuruş 4.ncü vuruş

Birinci vuruşta ayak pedalımız aşağı doğru basılırken üçleme yapılıyor, pedal yukarı doğru kalkarken de üçleme yapılıyor. Yani ayak bir vuruş tamamlarken altılama yapılmış oluyor.

BU ÇALIŞMALARDA R-L-L L-R-R gibi vuruşlar ve bunu takiben R-L-R L-R-L vuruşlarını kullanmayı tercih edin.

İlerideki derslerimizde üçlemelerle ilgili çeşitli çalışmalar yapacağız. Yapacağımız alıştırmalara hazırlık olması açısından gördüğümüz teorik bilgilerin iyice kavranması gerekir.