Bateri - Davul Dersleri ve Teknikleri - 2

BATERİ - DAVUL DERSLERİ

Yazan : Yavuz Küçükyıldırım

Dörtlük notanın bir vuruş olduğunu ve saniyeyle çalıştığımız için 1 saniyelik bir zaman süresi kapsadığını önceki derste öğrenmiştik.

Dörtlük “Sus” da, notada öğrendiğimiz kadar süreyle vuruş yapılmayacağını – susulacağını – anlatır. (bu susmaya ve kavrama “es” deriz).

Basit bir örnek verirsek, Mehter Marşı temposundan söz edebiliriz.(sadece bilinen bir melodi olduğunu düşündüğüm için.)

Şöyle bir hafızanızı yoklarsanız, Ceddin deden, neslin baban....nay nay nanay .....diye giden marşlarımızdan.... melodisi ve ritmi aklınıza gelecektir. Bunu, öğrenmiş olduğumuz davul pedalında uygularsak, üç tane “dörtlük vuruş ve peşindeki dördüncü vuruşun “sus” olduğunu göreceksiniz.

Demek ki 1-2-3-4 diye sayarken, sağ ayağınız pedala 1-2-3.ncü vuruşları eşzamanlı tempomuza göre yapıyor, 4.ncü vuruş “es” (sus) olduğu için vuruş yapılmıyor.(ama sayılıyor)

Şimdi bunu elle yapıp, ayağımızla tempo sayışı yaparsak, ayakla 1-2-3-4 sayalım ve bununla birlikte tempo vuralım. Elimizle de 1-2-3’ü ayakla paralel vuralım; 4.ncü vuruş es olduğu için elle olan vuruşu yapmayalım “es” geçelim.

Bunu notalı hale getirelim:

Trampet notasını portede 3.ncü aralıkta gösterdiğimiz için sağ elinizi dizinizin üstünde, sanki trampet kullanıyormuş varsayımıyla hareket edip yazacağız. Böylece bateri çalmada iki uzvun nota cinsinden nasıl görüldüğü hakkında bir fikriniz olacak. (Bu arada 4’lük nota ve 4’lük sus kavramını da anlamış olacağız)



1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

------------- -------------- ------------- -------------

Birinci ölçü İkinci ölçü Üçüncü ölçü Dördüncü ölçü



(Notamızda bir teknik aksaklıktan dolayı ölçü çizgilerimiz silik çıkmış- görünmemiş...Ama, 4’lük ölçülerle yazılmış olduğu anlaşılıyor)

İki uzvunuzu, yani el ile ayağınızı bir arada yukarıdaki notaları çalar hale getirebildiniz mi? İnsan refleksi, sağ el için yazmış olduğumuz üstteki trampet vuruşlarını yaparken, daha doğrusu oğrenmeye başlarken, farkında olmadan ayağını da 1-2-3-4 yapmak yerine, 1-2-3-es gibi yapmaya eğilimli olabilir. Eğer bu hataya düşmeyip, ayak 1-2-3-4 giderken elinizle de 1-2-3-es yapabiliyorsanız ‘sizde iş var!’ demektir.

Şimdi bir de tam tersini deneyin; sağ el 1-2-3-4 .... giderken, ayak temposunu melodi haline getirelim, yani 1-2-3-es şeklinde yapalım.

Bu, nota olarak aşağıdaki 3 numaralı alıştırmada yazılmıştır. Bunu da, ilk seferda başarıyorsanız bravo. Refleksiniz iyi demektir.

Bateri çalabilmede bu el ve ayak vuruşlarını ayırma çok önemlidir.



Davul notasında zil vuruşları beşinci çizgiden sonraki(üstte) gelen boşluğa x işareti gibi olan bir simge nota ile yazılır. Yani, geleneksel notadaki yumurta gibi olan işaretten farklıdır.

Bazı metod yazarları, standart, yazılması gereken işlemleri nota çok kalabalık olmasın diye dipnot olarak yazarlar ve önem verilmesi gereken notaları yazarlar. Mesela ayak ve trampet üzerinde çalışılacakların notasını yazıp, dipnotta, “sağ el swing gidecek..... sol ayak 2 ve 4’leri vurup sayacak.....gibi.

Biz şimdi zil, trampet ve davul pedalıyla ilgili basit bir örneğe gitmeden önce “birlik” tam nota, “ikilik” yarım nota gibi, yukarıda sözünü ettiğimiz, fakat örneklemesini yapmadığımız hususları görüp öyle geçelim istiyorum.



ŞİMDİLİK, BAGET OLMADAN EL VE AYAKLA ÇALIŞIYORUZ... BİLGİSİ OLAN VE BATERİYE ALIŞIK, SOPA TUTMAYI BİLENLER İSTEDİĞİ GİBİ ÇALIŞABİLİR. BAGET TUTUŞ VE ALIŞTIRMALARINI, GÜRÜLTÜSÜZ DERS ÇALIŞMA TEKNİKLERİNİ DAHA SONRAKİ BÖLÜMLERDE ANLATACAĞIZ.



1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Saniyede 1 vuruşlu, dört-dörtlük ölçüde, dört ölçülük bu alıştırmamızın bir ölçüsünü ayırıp aşağıya yeni bir örnek hazırlıyorum.

(Hemen hatırlayın birlik nota tam nota demekti ve içi boş yumurta görünümlüydü)



Portede ilk boşlukta yer alan pedal satırında gördüğünüz birlik nota, elimizle 1-2-3-4 temposunu vururken, ilk el vuruşumuzla birlikte, sağ ayağımızla vuracağımız ve 4 vuruşu da içeren uzunlukta olan nota değeridir.

Yani, ayağımızla vurduğumuz bu tempo, 4 tane el vuruş süresi kadar süre alacaktır ve siz yene sesli olarak “bir-ki-üç-dört” sayacaksınız, işte bu kadar basit!...

Şimdi bu çalışmayı birlik notayı çok iyi kavrayana kadar 1-2-3-4 diye sayarak defalarca yapınız ve öğrenince hızlanınız.

İyice anlaşılır hale gelince diğer el ve ayağınızla da çalışmanızı sürdürün.




Bu noktada yeni bir kavramı, “Aksan” kavramını da öğrenelim.



Aksan, “vurgu” anlamına gelen, üzerinde görüldüğü notayı biraz daha kuvvetlice vurulacağını gösteren bir işarettir. Örnekte, yan yatmış “v” veya matematikteki “büyüktür” işareti (greater than) aksan işaretidir.

Hadi bakalım, hem “birlik” ayak vuruşunu hem de 1.nci vuruşumuz olan el hareketimizi, biraz daha kuvvetlice vurup diğer 2-3-4’ncü vuruşlarımızı normal kuvvetle vurarak dersimizi öğrenelim. Kızılderili dansı ritmini andıran bu vuruşları, notaya bakarak tekrar-tekrar yapalım.

Sırası gelmişken, nota yazımında, ölçü çizgilerinin sonunda biraz daha kalınca hatlı olan bir çizgi ilavesi yani “çift çizgi” bitiş çizgisi ismini alır.

Bitiş çizgisinden önce konulan iki nokta üstüste işareti de o notaların başa dönülüp tekrar çalınacağını gösterir.(Daha ileride öğrenilecek çok şey var)

Bu kavramın anlaşıldığı ümidiyle, 2’lik nota nedir, bunu örnekle öğrenelim.

İkilik nota, içi boş olan yumurta işaretinin saplısıdır.

Sağ elimiz 1-2-3-4 temposunu (yavaş hızda) vururken, 1.nci vuruşta ayakla yapılan vuruş süresini 1-2’yi geçip 3.ncü vuruşa gelince tekrar ayakla vurulup 3-4.ncü vuruş süresince devam ettirilirse “ikilik” iki vuruşla ölçümüzü tamamlamış oluruz.



1 2 3 4

Bu ayak vuruşunu bağımsız olarak yaparsak, ayak 1 de vurulur, ikinci dörtlükte bu vuruşun süresi devam ettirilir. Notamız gereği 3.ncü dörtlük vuruşta bir daha pedala vurulur, dördüncü dörtlükte bu vuruşun süresi devam ettirilir.


Çalışmamızı bir adım daha ilerletelim: Ayak vuruşlarının olduğu 1.nci ve 3.ncü vuruşlara “Aksanlı” vuralım; biraz daha kuvvetlice vuruş yapalım. Diğer vuruşlar normal kuvvette olsun, bakalım nasıl bir ses dizisi elde edeceğiz?

> >


Kızılderililer savaşa hazırlanıyor galiba!

Birlik ve ikilik notalardan bahsedip, dörtlük notanın bizim her bir vuruşumuza eşdeğer olan tempomuzu oluşturduğunu söyledik durduk. Peki bunun küçükleri neler diye soracak olursak, 1/8’lik yani sekizlik notadan bahsetmemiz gerekir.

Hani başta saatin “tik”leriyle çalışıyoruz, “tik-tak”la karıştırmayın diye uyarmıştık ya...... İşte şimdi bu noktaya geldik.

Saatin tik-tak’ları, bizim bir saniye süren dörtlük nota vuruş değerinin yarı yarıya bölünmesini sağlar: Biz, standartımız olan vuruş tempomuzda yani dörtlük notada bir vuruş yaparken, sekizlik notalarla iki adet vuruş yapabiliriz. Bunların değeri de yarımşar saniye sürer.

Aşağıdaki örneğimizde dörtlük notayı ikiye bölünce görüntünün ne olduğunu, sekizlik notanın nasıl yazıldığını gösteriyoruz. Dikkat edilirse sap burada da değişime uğruyor ve değeri değiştiriyor. Saptaki bir adet çengel, eğer nota sayısı artıyorsa, kolaylık olsun diye iki veya daha fazla notayı birbirine bağlayan uzun çengel haline getirilebiliyor.

Nota değeri açısından bakarsak, dörtlük notalarla ayağımızın tempoyu vurup kalkarken yaptığı “iniş-kalkış” hareketi bize sekizlik değeri çok basit anlamda saatin “tik-tak” ları gibi anlatıyor.



Ayakla vurduğumuz tempoda, ayak , aşağıdaki vuruş noktasına ulaşıp, “pam” sesini çıkarırken (yani saatteki “tik” sesi), hareketin yönü aşağı inen ok görünümündedir(vuruş yönü). Bu, bir vuruşluk sürecin yarısı olan, ayağın iniş süresinde el ile yapılan vuruş, ayağın yukarı çıkan oktaki gibi kalkış aşamasında elle bir kez daha vurulacaktır. Bu ikinci vuruş saatin “tak” sesine karşılık gelen ikinci vuruştur. (Ayağın iniş kalkışı: 1 vuruşluk süredeki hareketi ↓↑ bu sürede elin hareketi iki vuruş, biri ayağın inişinde, diğeri kalkışında: ↓↓ )

Ayak pam-pam-pam-pam diye giderken, (tik-tik-tik-tik gibi saniye başı vuruşu yaparken) elinizle vuruşu yapıp, ayağın kalkış yaptığı, yani pedalın üst (maximum) noktaya çıktığı zaman da elinizle vuruyorsunuz.

Müziğe eğilimli biri olduğunuz için sanırım soyut anlatılan bu kavramı anladınız.

Eğer 8.nci sayfadaki 2’lik notalarla yapılan çalışmayı iyice öğrenip geçmişseniz, oradaki 2’lik vuruşu dörtlük, dörtlük trampet vuruşlarını da sekizlik vuruşlar gibi düşünürseniz (simüle ederseniz) bahsettiğimiz sekizlik vuruşları kolayca yapabilirsiniz.



Aşağıdaki örnekteki sekizlik notaların (zillerin) alttaki dörtlük notalarla bağlantılı portede yazılış biçimi, vuruluş yerleri itibarıyla aynı düşey noktalarda, sanki aşağı doğru bir izdüşüm yapıyormuş gibi durur. Bu duruş şeklini önceden yazdığımız nota örneklerimizde de farketmiş olmalısınız.

Bu anlamda öreğimizi geliştirelim....

Biraz önce, zil notasından bahsetmiş ve yazılma işaretinin “x” gibi olduğunu söylemiştik. Sırası gelmişken hem zili hem de sekizlik notayı zevkli hale getirelim ve çok basit bir örnek görelim ve bir ritm öğrenelim.

Dikkat edilirse sağ ayağın üzerinde, 2.nci ve 4.ncü vuruşlara denk düşen sol el trampet vuruşlar, en üstte de sağ elle vurulan zil notaları(8’lik) var ve her ayak vuruşuna iki adet sekizlik vurmaktadır.



1 2 3 4



(Yukarıda sözünü ettiğimiz dönüş noktasını bu örnekte kullanmışız; en sondaki bitiş ölçü çizgisinden önceki iki nokta, başa veya belirtilen yere dönüleceğini anlatır.)



Bu son yazdığımız ritm örneği, ilk öğrenenler için, öğretmen olmadan, hemen öğrenilebilecek kadar kolay bir şey değildir. Yapamadıysanız üzülmeyin. Bunun da çözümünü bulacağız.

Ama anlaşılıyor ki önceden görmüş olduğumuz dersleri yeterince etüd etmemişsiniz. Eğer “bunlar basit !” , “bir-iki kere yaptım oldu!” derseniz, ileride çok çalışacaksınız !!!! demektir.

Not:Dört-dörtlük ölçüde yapılmakta zorlanılan her şeyi, ¼’lük kısımlara ayırıp analizini yapın, tek kareler halinde çalışın. İyicene anlayıp ezber noktasına geldiğiniz zaman bütünü üzerinde çalışın. Ve bütünü pratik hale getirin, Etüdleri yüzlerce kez bilinçli olarak, aşama aşama çalışıp başardığınızı kendiniz hissetmeniz lazım.